/ЭМГЭНЭЛ/ ЭРДЭНЭДАЛАЙН АВИРМЭД /1958-2022/
ГАЗАРЗҮЙН УХААНЫ ДОКТОР, АГУЙ СУДЛААЧ ЭРДЭНЭДАЛАЙН АВИРМЭД /1958-2022/
.jpg?w=1200)
Монгол улсын шинжлэх ухааны тэргүүний ажилтан, Алтан гадас одонт Газарзүйн ухааны доктор, Агуй судлаач, Эрдэнэдалайн Авирмэд нь 2022 оны 6 дугаар сарын 21-ний өдөр зуурдаар таалал төгсөж, Монголын газарзүйн шинжлэх ухаан, агуй судлал, боловсролын салбар, гэр бүл, ах дүүс, найз нөхөд, хамт олон, шавь нарт нь нөхөж баршгүй хүнд гарз тохиолоо.
Эрдэнэдалайн Авирмэд нь 1958 оны 12 дугаар сарын 20-нд Говь-Алтай аймгийн Халиун сумын нутагт Гурван Улиастайн Мөнх Сарьдаг гэдэг газар мэндэлжээ. Тэрээр 1967-1975 онд Халиун сумын 8 жилийн дунд сургууль, 1975-1977 онд Алтай хотын 10 жилийн 1-р дунд сургууль, 1977-1981 онд Монгол улсын их сургуулийг Газарзүйч-зурагзүйн инженер мэргэжлээр төгсжээ.
Эрдэнэдалайн Авирмэд нь 1981-1984 онд Улсын Геодези, Зурагзүйн газарт инженер, 1984-1985 онд Барилгын техникумд багш, 1985 оноос ШУА-ийн Газарзүй-Цэвдэг судлалын хүрээлэн (тухайн үеийн нэрээр)-гийн зурагзүйн салбарт эрдэм шинжилгээний ажилтан, 1989-1993 онд тус хүрээлэнгийн Физик газарзүйн салбарт эрдэм шинжилгээний ажилтнаар, 1994-2006 онд “Газар холдинг” ХХК, “Газар трейд” ХХК-д гүйцэтгэх захирлаар ажиллах байсан. Тэрээр 2007 оны 01 сараас ШУА–ийн Газарзүйн хүрээлэнгийн Физик газарзүйн секторт (тухайн үеийн нэрээр) эргэн орж тус хүрээлэнгийн Физик газарзүйн салбарт эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан болон салбарын даргын албыг тус тус хашиж 2020 онд гавьяаны амралтдаа суужээ. Тэрээр төрийн болон хувийн салбарт 39 жил ажиллахдаа /хувийн салбарт 13 жил, шинжлэх ухаан, боловсролын салбарт 26 жил/ үүнээс Газарзүй-геоэкологийн хүрээлэнд 21 жил ажиллан Монгол улсад газарзүйн шинжлэх ухаан түүний дотор Агуй судлалын шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэх үйлсэд идэвх зүтгэлтэй ажилласан эрдэмтэн юм.
Тэрээр ажиллах хугацаандаа БНМАУ-ын үндэсний атлас, Монгол улсын үндэсний атлас зохиох ажилд оролцож “Монгол орны агуйн зураг” (М1:2 000 000), Монгол орны шохойн чулууны тархалтын зураг (М1:2 000 000), сургалтад зориулсан БНМАУ-ын геологийн зураг (М1:2 500 000), БНМАУ-ын хөрсний зураг (М1:2 500 000), БНМАУ-ын ашигт малтмалын зураг (М1:2 500 000), БНМАУ-ын физик газарзүйн зураг (М1:2 000 000), БНМАУ-ын байгалийн бүс бүслүүрийн зураг (М1:2 500 000) тус тус хамтран зохиож хэвлүүлсэн ба БНМАУ-ын физик газарзүйн атлас болон аймгуудын атлас зохиох ажилд оролцжээ. Мөн суурь судалгааны “Эдийн засгийн төв мужийн региональ судалгаа”, “БНМАУ-ын байгалийн нөөцийн зураглал”, “Монгол орны рекреацын үнэлгээ”, “Монгол орны байгалийн нөөцийг амралт аялал жуулчлалд зориулсан үнэлгээ”, “Туул, Хараа, Ерөө голуудын сав нутгийн ландшафтын бүтэц, өөрчлөлт”, “Хангайн өмнөх голуудын ландшафтын судалгаа”, “Монгол орны төвийн бүсийн физик газарзүйн иж бүрэн тодорхойлолт”, “Ландшафтын бүтэц, өөрчлөлт, төлөвлөлт, зохистой бүсчлэл (Монгол орны зүүн бүсийн жишээн дээр)”, “Хөвсгөл нуурын байгалийн цогцолборт газрын экосистемийн үйлчилгээний үнэ цэнэ, төлбөр (PES)-ийг тооцох судалгаа” сэдэвт ажлуудын үндсэн гүйцэтгэгчээр болон “Монгол орны байгалийн бүс, бүслүүрийн ландшафтын экологийн чадавхын үнэлгээ” сэдэвт ажлын удирдагчаар ажилласан байна.
Э.Авирмэд нь 1999 онд Академич Ш.Цэгмидийн удирдлага дор “Монгол орны агуйн гарал үүсэл, тархалтын зүй тогтол” сэдвээр газарзүйн ухааны докторын зэрэг хамгаалж 2008 онд “Монгол орны агуй” нэгэн сэдэвт бүтээл, 2011 онд “Талын агуй”, 2013 онд “Агуй”, 2020 онд “Монголын агуй” гэсэн цуврал нэгэн сэдэвт бүтээлийг хэвлэн нийтлүүлж агуй судлал, Монгол орны агуйн гарал үүсэл, онцлог, хэв шинжийн тухай мэдлэгийг олон нийтэд түгээн дэлгэрүүлсэн судлаач юм. Мөн хамтарсан 3 ном, товхимол бичсэний зэрэгцээ 10 гаруй нэгэн сэдэвт бүтээл редакторлаж эрдэм шинжилгээ, сурталчилгааны 60 гаруй өгүүлэлийг дангаар болон хамтран бичиж гадаад, дотоодын бүтээлүүдэд хэвлүүлсэн ба газрын зураг 22, эрдэм шинжилгээний атлас 3 /хамтарсан/-ийг хэвлүүлж олон улсын болон дотоодын эрдэм шинжилгээний бага хуралд 20 гаруй илтгэл хэлэлцүүлж газрын зургаар 2 зохиогчийн эрх , нэгэн сэдэвт бүтээлээр 1 зохиогчийн эрх авч байжээ.
Тэрээр өөрийн ажил, амьдралын замналын сүүлийн 40 орчим жилийн хугацаанд Шинжлэх Ухааны Академийн Газарзүй, геоэкологийн хүрээлэнгийн Физик газарзүй, орчин судлалын салбарын суурь судалгаа, хээрийн судалгааны хүрээнд болон Олон улсын агуй судлалын холбоотой хамтран агуйн судалгааны олон экспедицийг зохион байгуулсаны дүнд Монгол орны 335 агуйд судалгаа явуулсан байна.
Э.Авирмэд нь Олон Улсын агуй судлалын холбоо (IUS)-ны гишүүн (2007), Монголын агуй судлалын холбооны тэргүүн, Олон улсын агуй судлалын холбоонд Монголын асуудал хариуцсан төлөөлөгчөөр тус тус ажиллаж байсан бөгөөд агуйн судлалын шинжлэх ухаанд оруулсан хувь нэмэр, хүчин чармайлтыг төр засгаас өндрөөр үнэлж 2001 онд Спортын мастер цол тэмдэг, 2008 онд БСШУЯ-ны хүндэт жуух бичиг, 2011 онд Спортын алдар одон, 2011 онд "ШУ-ны тэргүүний ажилтан", 2013 онд “Байгаль орчны тэргүүний ажилтан” цол тэмдэг, 2014 онд Алтан гадас одон”, 2017 онд “Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газрын тэргүүний ажилтан” цол тэмдгээр шагнагджээ.
Таны минь нөр их хөдөлмөр зүтгэл, үлгэр дууриалал, шударга хичээнгүй, элэгсэг дотно зан чанар, эгэл даруу, гэгээн дүр төрх гэр бүл, ах дүү, төрөл төрөгсөд, найз нөхөд, хамт олон бидний сэтгэл зүрхэнд мөнх оршиж, үүрд хүндлэгдэн дурсагдах болно.
Шинжлэх Ухааны Академийн Газарзүй, Геоэкологийн хүрээлэн
Бусад мэдээлэл
