Газарзүйн мэдээллийн систем, зайнаас тандан судлалын салбар

САЛБАРЫН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА

ШУА-ийн Газарзүй, геоэкологийн хүрээлэнгийн Газарзүй Мэдээллийн систем-Зурагзүйн салбар нь 1962 онд Шинжлэх Ухааны Академи байгуулж түүний бүрэлдэхүүнд 1962 онд Газарзүй, Цэвдэг судлалын хүрээлэн байгуулагдсанаар тус улсад Зурагзүйн (картограф) шинжлэх ухааны чиглэл, салбар бий болж онолын болон хавсарга судалгааг дэлхийн түвшинд явуулах өргөн боломжтой болж бие даасан судалгааны “Геодези-Картографийн тасаг” болон өргөжиж, сургалт ба шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн чиглэлээр ханын карт, атлас зэргийг зохиох, хэвлүүлэх ажлыг гүйцэтгэж ирсэн бөгөөд бүтцийн хувьд Зурагзүйн шинжлэх ухааны судалгааг өргөжүүлэх үүднээс Картографийн тасгийг ШУА-ийн ерөнхийлөгчийн 1985 оны 87-р тушаалыг үндэслэн 1986-1-1 нээс “Зурагзүйн сектор” нэртэйгээр байгуулсан бөгөөд, 1993 онд Нийгэм эдийн засгийн Газарзүйн сектортой нийлүүлсэн болно. 2000 онд Зурагзүйн лаборатори, 2001 онд “Газарзүйн нэр судлал, зурагзүйн лаборатори”  нэртэй болгон ажиллаж байсан.

2003 онд  ШУА-ийн Газарзүйн Хүрээлэнгийн “Газарзүйн Мэдээллийн Систем - Тандан Судалгааны Лаборатори” нэртэйгээр БСШУЯам, ШУА, ШУТСангийн дэмжлэг, хөрөнгө оруулалтаар байгуулагдан, 2015 оноос шинээр зохион байгуулагдсан Газарзүй, Геоэкологийн хүрээлэнгийн “Газарзүйн Мэдээллийн систем- Зурагзүйн” салбар болон өнөөг хүртэл үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

        Тус салбарын эрхлэгчээр Д.Бадамжав Х.Цэрэнсодном,  Д.Базаргүр, С.Шийрэв-Адъяа нар ажиллаж байсан ба 2017 оноос доктор Б.Сайнбуян салбарын даргаар ажиллаж байна.

Тус салбарт  доктор Б.Сайнбуян, доктор М.Уртнасан, доктор Б.Баяртунгалаг докторант Д.Сайнбаяр, докторант В.Баярмаа, докторант Д.Алтантуяа, докторант С.Амаржаргал, докторант А.Золзаяа, докторант Г.Данзанчадав, магистр Ц.Наранцацрал, докторант А.Мөнгөнхуяг, докторант Р.Болдбаяр, магистр Н.Болдбаатар, магистр А.Түрүүтүвшин бакалавр Б.Рагчаадулам нар, Булган аймгийн Гурванбулаг суманд байрлах “Бэлчээрийг нөхөн сэргээх, туршилт судалгааны суурин”-нд эрдэм шинжилгээний туслах ажилтан П.Чулуунцэцэг нар ажиллаж байна.

                                                                    Салбарын хамт олон 2020 он

Салбарын үндсэн чиг үүрэг, зорилго

Хүрээлэн буй орчин байгалийн нөөцийн судалгаа явуулж судалгаан дээр суурилсан орон зай, цаг хугацааны хувирал өөрчлөлтийг илрүүлж орон зайн дүн шинжилгээ хийх, байгалийн гамшгийн давтагдал, түүний орон зайн загварчлалыг боловсруулах, мөн төрөл бүрийн масштабын сэдэвчилсэн зураг, атлас зохиох, бүх шатны хэрэглэгчдийн шаардлагыг хангасан газарзүйн мэдээллийн сан бий болгох үндсэн зорилготой. 

Үйл ажиллагааны чиглэл

·         Газар зүйн мэдээллийн систем

·         Зураг зүй, сэдэвчилсэн газрын зураг, атлас

·         Хүрээлэн буй орчны өөрчлөлт, байгалийн нөөцийн судалгаа

·         Дэвшилтэд технологи (Data Science)

Эрдэм шинжилгээ судалгааны ажил

Тус салбар үндсэн дараах 3 чиглэлээр эрдэм шинжилгээ судалгааны ажлыг гүйцэтгэж байна.

ГАЗАРЗҮЙН МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ -ЗУРАГ ЗҮЙ

·                   Атлас

·                   Гео-Мэдээллийн сан

·                   Веб GIS

·                   Цаг хугацаа, орон зайн дүн шинжилгээ 

·                   Гамшгийн мониторинг

·                   Загварчлал

ДЭВШИЛТЭТ ТЕХНОЛОГИ (DATA SCIENCE)

·                   Гео-Хиймэл оюун ухаан (Geo-intelligence)

·                   Их өгөгдөл (Big data)

·                   Машин сургалт (Machine/Deep learning)

·                   Гео-Статистик анализ (Geo-statistical analysis)

 ХҮРЭЭЛЭН БУЙ ОРЧНЫ ӨӨРЧЛӨЛТ, БАЙГАЛИЙН НӨӨЦИЙН СУДАЛГАА

·                   Бэлчээрийн доройтол

·                   Нөхөн сэргээлт

·                   Ургамлын мониторинг

·                   Нийгэм-эдийн засаг

·                   Байгалийн нөөц

 ЦААШИД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗОРИЛТ

1.         Газарзүйн мэдээллийн системд суурилсан тоон зураг боловсруулах, их өгөгдөл, мэдээллийн сан үүсгэх, баяжуулах

2.         Орчин үеийн газарзүйн судалгаанд явуулын, хайгуулын аргыг зайнаас тандан судлах аргатай хослуулан газарзүйн мэдээллийн системийн техникийг ашиглан Монгол орны газарзүйн бүрхэвчийн зүй тогтол, өөрчлөлтийн судалгаа

3.         Байгалийн болон нийгэм-эдийн засгийн шинжлэх ухааны  үр дүнг зураглалын аргаар боловсруулан олон нийтийн хүртээл болгох

4.         Орчин үеийн олон эх сурвалжийн зайнаас тандсан мэдээг газарзүйн мэдээллийн системийн орон зайн мэдээтэй хослуулан байгалийн гамшгийн судалгаанд ашиглах судалгаа

5.         Байгалийн болон нийгэм эдийн засгийн олон эх үүсвэрээр Монгол орны, бүс нутгийн орон зайн дүн шинжилгээ хийх судалгаа

6.         Бүс нутгийн эдийн засгийн интеграци, эдийн засгийн коридорын судалгаа

7.         Дотоодын болон гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлж, хамтарсан төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх

ГАДААД ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА

Тус салбар нь хөрш орнууд болох ОХУ, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны эрдэм шинжилгээний байгууллага, их сургуулиудтай нягт хамтарч ажиллаж ирсэн. Өвөр Монголын Багшийн их сургуультай 2002 оноос хамтран төсөл судалгаа хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд хамтын ажиллагааны хүрээнд манай салбараас 10 орчим судлаачид тус сургуульд мэргэжил дээшлүүлсэн, 2 төслийг хамтран хэрэгжүүлсэн. 2019 оноос БНХАУ-ын Хөдөө Аж Ахуйн их сургуультай хамтран 2 төслийг хамтран хэрэгжүүлж байна. 2018 оноос БНХАУ-ын Төвийн Үндэстний Их сургуультай хамтран ажиллаж докторын дараах сургалт болон эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд хамтран ажиллаж байна.

Хамтарсан төслийн хүрээнд залуу судлаачдын мэргэжлийг дээшлүүлэх, эрдэм шинжилгээний ажилтныг солилцон ажиллуулах, хамтарсан эрдэм шинжилгээний бага хурал, семинар зохион байгуулах зэрэг хамтын ажиллагааны бүх хэлбэрийг ашиглаж байна.